Hendek Savaşı

Hendek savaşı, Müslümanlarla Mekkeli müşriklerin yapmış olduğu son savaştır. Bu savaş hicretin beşinci yılında, 627 senesinde yapılmıştır. Müslümanların hendek kazarak yaptıkları savaş stratejisi, savaşın bu isimle anılmasına sebep olmuştur. Yahudi ve müşriklerin birleşimiyle kurulan bir orduyla yapılan bu savaşa Anzab Savaşı da denmektedir. Müşriklerin sayıca daha üstün olduğu savaşta, Müslümanlar galip gelmiştir. Müslümanlar için savunma savaşı olarak tarihe geçmiş bir savaştır.

Uhud savaşı sonrasında Müslümanların Medine doğusuna ve kuzeyine seferler yapması nedeniyle, Mekke kervanlarının Suriye, Mısır ve Irak yolunu kapatması savaşın başlamasında etken olmuştur. Ticaret yolları tükenen müşrikler, Uhud savaşında yaşadıklarının da etkisiyle, bu savaş için hazırlıklara başladılar. Yahudilerin müşriklerle bir olup, Medine'deki Müslümanları yok etmek istemesi, müşriklerinde Bedir ve Uhud savaşlarından istediklerini alamaması nedeniyle bu savaş kaçınılmaz olmuştur.

Müşrikler Gatafan, Tihame, Kinane, Beni Esd, Ehabiş ve Necd kabilelerinden aldıkları paralı askerleri ve kendi birliklerindeki askerleri bu savaş için hazırlamaya başladılar. Müşriklerin kabilelerle birleşerek hazırladığı orduya, Müslümanların sayıca karşı koyması imkansızdı. Bu sebepten dolayı, Müslümanlarda harekete geçerek, kendilerine faydalı olabilecek savaş stratejilerini belirlediler. Selma-ı Farisi'nin önerisiyle Medine şehrinin önemli yerlerine hendekler kazdılar. Bunun amacı savunmayı kolaylaştırmaktı. Uzun bir çalışmadan sonra hendekler hazırlanmış, içinden çıkan topraklardan siperler yapılmıştır. Hendeklerin derinlikleri, bir insanın buradan çıkamayacağı kadar olacak şekilde ayarlanmıştı. Hendeklerin hazır olması bir aylık bir süreyi bulmuştur. Peygamberimiz bu hazırlıkları orada kurulan çadırdan takip etmiştir. Daha sonra buraya yapılmış olan Zubab Cami, bunun anısına yaptırılmıştır. Kadın ve çocukları korumak için şehirde bulunan kulelere yerleştirdiler. Karargahlarını Sal dağında kuran Müslümanlar, hendekleri korumak için gruplar oluşturdular. Bunun amacı müşriklerin hendekleri aşmamasını sağlamaktı. Karşılıklı olarak yapılan ok atışları sonrasında, kuşatmanın etkisiz olması ve yiyeceklerin tükenmesi ile müşrikler, Beni Kureyze Yahudilerini savaşa girmeye razı ettiler. Yahudilerin amacı Müslümanlara arkadan saldırmaktı. Hz. Muhammed bunu duyunca onların saldırı yapacağı yöne bazı birlikleri yönlendirdi. Beni Kureyzelilerin Hz. Muhammed'e saldırmama sözü bulunması nedeniyle, bu girişim başlamadan sona erdi. Yahudilerin bir kısmı kulelerde bulunan kadın ve çocuklara saldırsa da başarılı olamadılar. Kuşatma bir ay süresince devam etti. Soğuk ve fırtınanın etkili olmasıyla, müşrikler kuşatmayı sona erdirdi. Hendek savaşı onlar için hezimetle sonuçlanmış oldu.

Müslümanlar ve müşrikler arasındaki bu savaş sonunda, Müslümanların zaferle ayrılması eşitliği sağlamıştır. Hz. Muhammed (S. A. V.) müşriklerin düşmanlıktan bıkması ve ticaretin engellenmesi sebebiyle 628 yılında Mekkelilerle Müslümanlar için ayrıcalıkların kazanılması olarak görülen Hubeydiye Antlaşmasını yapmıştır.

Kuran'da bu savaşın önemi ' Hani onlar hem yukarı tarafınızdan hem aşağı tarafınızdan üzerinize geldiler, gözler kaymış, yürekler boğazlara dayanmış ve Allah hakkında türlü şeyler düşünmüştünüz! İşte orada. İnsanlar bir sınavdan geçmiş ve ağır bir sarsıntıyla sarsılmışlardır.' (33/10-11) sözleriyle açıklanmıştır.